Hoe kan Shiatsu worden gebruikt als een effectief middel om stress te verminderen bij patiënten voorafgaand aan een operatie? Hoewel niet uitgebreid onderzocht in de wetenschappelijke literatuur, suggereert ander onderzoek naar stress- en angstmanagement dat Shiatsu nuttig kan zijn. Shiatsu, als massage en therapeutische aanrakingstechniek, staat erom bekend ontspanning te bevorderen, spierspanning te verminderen en het zenuwstelsel te kalmeren. Deze effecten kunnen helpen om stress en angst voor de operatie te verminderen, wat op zijn beurt een positieve invloed kan hebben op de reactie op de behandeling en het herstel na de operatie.

Het is belangrijk om te weten dat er niet één protocol is dat op alle situaties van toepassing is. Iedereen is uniek, maar stress, angst en chirurgie hebben aspecten die iedereen met elkaar gemeen heeft. De suggesties in dit artikel dienen als basis om na te denken over hoe de behandeling kan worden aangepast aan elke specifieke situatie.

Nieuwe rubriek: "Je praktijk diversifiëren" Het doel van deze nieuwe rubriek is om beoefenaars te inspireren om hun horizon te verbreden door nieuwe dimensies in hun praktijk te verkennen. Het idee is om het verkennen en diversifiëren van vaardigheden aan te moedigen om zo een nog meer verrijkende Shiatsu ervaring te bieden. 

Stress

De oorzaken van stress zijn niet precies gedefinieerd, omdat de reacties van persoon tot persoon verschillen, afhankelijk van bepaalde verergerende factoren, waaronder individuele levensgebeurtenissen en de basistoestand van geestelijk welzijn. Er zijn vele soorten stress, die allemaal met elkaar verbonden zijn. Wanneer mensen geconfronteerd worden met onzekere situaties, zoals een operatie, reageren ze over het algemeen op een van de volgende twee manieren: door actief op zoek te gaan naar informatie om de situatie te begrijpen en de angst te verminderen, of door zichzelf af te leiden van de dreiging, ofwel door te vermijden eraan te denken of door de situatie positief te interpreteren. De keuze hangt af van het individu, dus het is belangrijk om Shiatsu af te stemmen op de reactie van de persoon op de onzekerheid van een operatie.

Pre-operatieve stress

Stress voor de operatie is een natuurlijke en noodzakelijke reactie op de onzekerheid, angst en bezorgdheid die de procedure met zich meebrengt. Hoge stressniveaus kunnen de reactie van het lichaam op de operatie in gevaar brengen, waardoor het risico op postoperatieve complicaties, emotionele en gedragsproblemen en hersteltijd toeneemt.

Postoperatieve stress

Na een operatie kunnen patiënten een verhoogde angst ervaren in verband met pijn, herstel en onzekerheid over hun herstel. Postoperatieve angst kan het risico op het ontwikkelen van kanker, verslavingen zoals roken of psychiatrische stoornissen verhogen.

De invloed van Shiatsu

Shiatsu bevordert ontspanning, vermindert angst en verbetert het algemene welzijn. Het kan ook het autonome zenuwstelsel beïnvloeden, dat veel lichaamsfuncties reguleert, waaronder reacties op stress. Shiatsu helpt om het autonoom zenuwstelsel in balans te brengen en te harmoniseren, het helpt om de hartslag te reguleren, de bloed- en lymfecirculatie te verbeteren, het immuunsysteem te versterken, de functie van de endocriene klieren te verbeteren en speelt een cruciale rol bij de voorbereiding op en het herstel van een operatie.

Beheersing van pijn en ongemak

Shiatsu kan ook helpen om pijn en ongemak te verminderen door middel van verschillende technieken, zoals het gebruik van tsubo's, die werken op meridianen en specifieke gebieden van het lichaam. Dit bevordert het vrijkomen van endorfine, de feel good hormonen, en kan effectief zijn bij het verlichten van pijn bij patiënten met verschillende medische aandoeningen.

Verbeterde slaapkwaliteit

Shiatsu kan een rol spelen bij het verbeteren van de slaapkwaliteit, wat cruciaal is voor een goed herstel na een operatie. Postoperatieve stress, pijn en angst kunnen de slaap verstoren, maar Shiatsu kan postoperatieve patiënten helpen sneller terug te keren naar een rustgevende slaap.

Gids voor het opstellen van een behandelplan voor chirurgische ondersteuning

Wanneer het gebruik van Shiatsu ter ondersteuning van de voorbereiding op een operatie wordt overwogen, is het essentieel om een gestructureerde aanpak te hanteren om maximale effectiviteit te garanderen. De behandeling kan worden geïntegreerd in samenwerking met ander medisch personeel, maar kan ook worden aangeboden als een op zichzelf staande benadering, aangepast aan de individuele behoeften van de patiënt.

Hier zijn de verschillende fasen waarmee rekening moet worden gehouden bij het opstellen van een behandelplan:

1. Observatie:Observeer zorgvuldig het algemene uiterlijk, de houding, de huidskleur en andere visuele aanwijzingen van de patiënt om zijn of haar energetische toestand te beoordelen. Begin met observeren zodra je je afspraak hebt gemaakt. Deze eerste beoordeling zal je helpen om de sessie af te stemmen op de specifieke behoeften van elke patiënt.
2. Vragen stellen:Begin een gesprek om informatie te verkrijgen over de medische geschiedenis, symptomen, levensstijl en emotionele toestand van de patiënt.
3. Voelen door Palpatie:Palpeer de lichaamsdelen volgens jouw Shiatsu stijl.
4. Meridiaan analyse:Onderzoek de toestand van de energiestroom langs de meridianen om eventuele onevenwichtigheden te identificeren.
5. Opstellen van een energiebalans:Stel met behulp van de verzamelde informatie uit observatie, vragen en palpatie een energiebalans op voor de patiënt. Identificeer de punten of meridianen die bijzondere aandacht nodig hebben.
6. Behandelingsdoelen stellen:Zodra de diagnose is gesteld, bespreek je de behandelingsdoelen met de patiënt. Informeer hem over de methoden die je gaat gebruiken en het aantal benodigde sessies. Wanneer je geconfronteerd wordt met een chirurgische situatie, is het essentieel om precieze informatie te geven om de stress en angst van de patiënt te verminderen.

Voorbeeld van een protocol om preoperatieve stress te verminderen

1. Diepe ademhalingsoefening met openen middenrif: Begin de sessie door de patiënt uit te nodigen om comfortabel te gaan liggen. Leid hen door een diepe ademhalingsoefening. Vraag hen om hun ogen te sluiten en zich te concentreren op hun ademhaling. Ze kunnen langzaam inademen door hun neus gedurende vier tellen, waarbij ze de lucht naar beneden in hun longen sturen om hun middenrif te openen. Vervolgens kunnen ze hun adem vier tellen inhouden en dan ook vier tellen langzaam door hun mond uitademen. Deze bewuste ademhaling kalmeert het zenuwstelsel en helpt stress te verminderen. 
2. Het strekken van de galblaas- en levermeridianen:Hout wordt geassocieerd met stressmanagement. Strek zachtjes de armen en benen om deze meridianen te activeren. Vraag de patiënt bijvoorbeeld om zijn armen langzaam boven zijn hoofd te heffen en de zijkanten van zijn lichaam te strekken. Vraag hem dan om zijn benen te strekken, waarbij hij zijn tenen naar voren houdt als hij inademt en naar achteren als hij uitademt. Deze zachte bewegingen stimuleren de circulatie van energie langs de meridianen van de galblaas en lever, wat helpt om stress te verminderen.
3. Specifieke punten voor stress- en angstmanagement: Gebruikhet Shenmen punt (HT7) op de Hart meridiaan om ontspanning te bevorderen en de geest te kalmeren. Het Anmian-punt, "Peaceful Sleep" (buiten de meridiaan) geplaatst achter de oorlel, in een holte achter het benige uiteinde van het mastoïdproces, kalmeert ook de geest en bevordert een goede slaap.
4. Punten op de Wondermeridianen: Het Shuifen punt (Ren Mai 9) wordt in het Japans "Shūhen" genoemd en bevindt zich in de onderbuik, geassocieerd met emotionele aarding en stabiliteit. Het Shanzhong punt (Ren Mai 17), gelegen in het midden van de borst, bevordert ontspanning en rust. Het Mingmen punt (Du Mai 4), gelegen in de onderrug, kan helpen het zelfvertrouwen te vergroten en angst te verminderen.
5. Nierenergie ondersteuning: De nieren worden geassocieerd met angst en bezorgdheid. Gebruik punten zoals het Yongquan punt, (KI1) onder de voetzolen om de energie van de nieren te versterken. Zachte, gerichte druk op dit punt, samen met behandeling van de nierreflexzone, kan helpen angst en bezorgdheid te verminderen.
6. Kalmeren en verankeren van de Shen: Gebruik het Yintang (Extra) punt tussen de wenkbrauwen om de geest te kalmeren en de Shen te kalmeren. Stimuleer het Baihui punt (Du Mai 20) boven op het hoofd om mentale helderheid te bevorderen.

Om de sessie af te sluiten, zorg je ervoor dat de patiënt een paar minuten stil ligt in een rustige atmosfeer. Ga door met het oefenen van diepe ademhaling, waarbij je het middenrif opent om de voordelen van Shiatsu te maximaliseren. 

Deze holistische benadering maakt gebruik van de principes van de 5 elementen, de Shen-cyclus en ondersteuning van de nieren om ontspanning, emotionele stabiliteit en mentale helderheid te bevorderen en de patiënt voor te bereiden op de operatie.

In zijn boek "Vade-Mecum de Shiatsu Thérapeutique", stelt Bernard Bouheret een compleet protocol voor chirurgie voor, inclusief Hout Shiatsu vóór de operatie om het lichaam te versterken, en Vuur Shiatsu na de operatie om het lichaam te ontdoen van alle verdovingsproducten. Raadpleeg zijn boek voor meer details over dit protocol.

Concluderend kan worden gesteld dat hoewel Shiatsu de juiste medische zorg na een operatie niet kan vervangen, het wel kan helpen om het risico op complicaties te verminderen. De positieve effecten van Shiatsu op de vermindering van stress, angst en pijn kunnen indirect het algehele herstel van de patiënt verbeteren, waardoor een snellere genezing wordt bevorderd.

Dit is een veelbelovende weg voor het veld van de integratieve geneeskunde, waar holistische benaderingen steeds meer erkend worden vanwege hun potentieel om de algehele gezondheid van individuen te verbeteren.

Het is essentieel om nederig te blijven over wat je kunt bereiken, om je bewust te zijn van je eigen mogelijkheden en vooral om te oefenen vanuit een solide basis. Pre- en postoperatieve shiatsu is een gebied dat je praktijk kan verbeteren en je nieuwe cliënten kan opleveren. Aarzel niet om te trainen, uit te wisselen met andere beoefenaars en vooral om te oefenen.

Thierry Vincke