OMGAAN MET GEWELD: EN WAT DOE IK MET HET BEROEPSGEHEIM?

In mijn carrière als shiatsu-beoefenaar ben ik geconfronteerd met verschillende gevallen van geweld tegen mijn cliënten of hun omgeving. Ik denk met name aan seksueel misbruik (in het verleden) of (actuele) dreiging met seksueel misbruik van een minderjarige cliënt of het kind van een meerderjarige cliënt. Ik denk ook aan bepaalde gevallen van geweld of dreiging met geweld – fysiek of psychologisch – tegen een minderjarige of meerderjarige cliënt.

Als gecertificeerde shiatsu-beoefenaars zijn we in principe opgeleid om het energetisch evenwicht van onze cliënten te herstellen. Maar hoe zit het met de behandeling van mogelijk trauma? Ben ik verplicht om de feiten aan de autoriteiten te melden? Kan ik aansprakelijk worden gesteld als ik dat niet doe, zelfs als het slachtoffer zich daartegen verzet?

Dit artikel wil enkele richtlijnen geven.

Olivier de Stexhe

Wat zegt de wet op het beroepsgeheim? 

De basisregel is geheimhouding. Volgens artikel 458 van het Strafwetboek bent u als shiatsu-beoefenaar verplicht te zwijgen: “de houder van een beroepsgeheim is verplicht om informatie die door een cliënt in een professionele context is toevertrouwd, geheim te houden.”

Niettemin hebt u de mogelijkheid (maar niet de plicht) om de feiten aan de autoriteiten te melden in specifieke gevallen, die restrictief moeten worden geïnterpreteerd.

Het gaat met name om de volgende gevallen:

-  wanneer u in het kader van uw beroep vernomen hebt dat een van de in artikel 458bis van het Strafwetboek bedoelde misdrijven (verschillende gevallen van geweld en misbruik) is gepleegd tegen een minderjarige of tegen een van de in bovengenoemd artikel genoemde categorieën kwetsbare personen (het gaat met name om zwangere vrouwen, slachtoffers van huiselijk geweld of personen met een handicap)

-  en er ofwel een ernstig en onmiddellijk gevaar bestaat voor de lichamelijke of geestelijke integriteit van de minderjarige of de kwetsbare persoon, ofwel aanwijzingen zijn voor een ernstig en reëel gevaar dat andere minderjarigen of kwetsbare personen het slachtoffer worden van dezelfde misdrijven, zonder dat zij zich kunnen beschermen.

Bovenstaande bepalingen moeten worden gelezen in samenhang met de bepalingen inzake het niet verlenen van hulp aan personen in gevaar, die de bewaarder van het geheim verplichten een risicobeoordeling uit te voeren: aangifte kan alleen als laatste redmiddel worden overwogen, wanneer alle andere middelen om het gevaar te voorkomen zijn uitgeput.

De gedragscode van de BSF zegt niets anders dan de wet: de leden “behandelen alle informatie – medisch of persoonlijk – strikt vertrouwelijk”.

Wat moet u concreet doen? 

Gezien de omvang van het misbruik en het geweld, met name tegen minderjarigen, is het onwaarschijnlijk dat u nooit met een dergelijk geval te maken zult krijgen.

Het wettelijke en deontologische kader lijkt vrij beschermend: het verplicht u namelijk a priori tot geheimhouding. Geheimhouding heeft tot doel het therapeutische kader te beschermen: als dat niet het geval was, zouden er veel minder vertrouwelijke gesprekken plaatsvinden en zouden slachtoffers minder kans hebben om hulp te krijgen. Geheimhouding heeft ook tot doel personen te beschermen die ten onrechte zouden kunnen worden beschuldigd.

Een dergelijke bescherming ontslaat u echter niet van elke verantwoordelijkheid: u moet namelijk alles in het werk stellen om de slachtoffers te beschermen, en vooral toekomstige slachtoffers van daders van gewelddadige handelingen die geen reden hebben om te stoppen.

Als u op basis van de tijdens de zitting gemelde feiten denkt dat er nieuwe gewelddadige feiten te vrezen zijn, met name tegen kwetsbare personen zoals minderjarigen, moet u in samenwerking met de persoon die deze feiten meldt, de beste beschermingsstrategie beoordelen. Er is geen vaste regel.

We kunnen met name denken aan de volgende strategieën, in oplopende volgorde van prioriteit:

-    de persoon aanmoedigen om een beroep te doen op een slachtofferhulpdienst (neem de tijd om op internet te zoeken naar de bevoegde diensten in uw regio)

-    de persoon aanmoedigen om het slachtoffer in veiligheid te brengen (u kunt bijvoorbeeld een ouder aanmoedigen om te weigeren het kind aan de misbruikende ouder toe te vertrouwen wanneer deze aan de beurt is om voor het kind te zorgen)

-    het slachtoffer aanmoedigen om aangifte te doen bij de politie

-    het slachtoffer voorstellen om hem of haar te begeleiden bij een of andere stap om aangifte te doen

-    zelf aangifte doen bij de politie

Hoe zit het met de opvang van het slachtoffer? 

De begeleiding van ernstige geweldsdelicten, met name wanneer het gaat om seksueel misbruik van minderjarige kinderen, vereist een gepaste opleiding. Over het algemeen moet de begeleiding multidisciplinair zijn en noodzakelijkerwijs medische en psychologische zorg omvatten. Tenzij ze zijn opgeleid in medische en/of psychotherapeutische zorg, moeten shiatsu-beoefenaars daarom het stokje doorgeven.

Als het slachtoffer echter al multidisciplinaire zorg krijgt (of zich daartoe verbindt), kan de shiatsu-beoefenaar een waardevolle hulp zijn, op voorwaarde dat hij ook een opleiding in traumazorg heeft gevolgd. Zonder de juiste opleiding loopt u namelijk het risico uw cliënt bloot te stellen aan een (nieuwe) traumatische situatie die u niet kunt beheersen, en uzelf in een situatie van ernstige persoonlijke onveiligheid te brengen.

Olivier de Stexhe is shiatsu-beoefenaar, psychotherapeut en jurist met een specialisatie in gezondheidsrecht.